نام پرچم افسانهاي سلطنتي ساسانيان است. در شاهنامهي فردوسي (ويراستهي خالقيمطلق، ص 70-66، بيت 184 به بعد) چنين آمده است كه كاوهي آهنگر در زمان شورش عليه ضحاك ستمگر، پيشبند چرمياش را [به نشانهي قيام و اعتراض] به شكل يك پرچم، بر نيزهاي چوبين آويخت. در نتيجهي اين شورش، پادشاهي ايران به فريدون، شاهزادهاي از خاندان كهن سلطنتي منتقل شد و او نيز پيشبند ياد شده را با طلا و زربافه و سنگهاي گرانبها و شرابههاي سرخ، زرد (يا آبي) و بنفش بياراست و آن را درفش كاويان نام نهاد. هر يك از شاهان آينده نيز گوهرهايي بدان افزودند، آن گونه كه درفش، در شب، بسان خورشيدي ميدرخشيد.
در منابع كهن اسلامي، اين داستان به شيوههاي گوناگوني، مفصلاً شرح داده شده است. برپايهي دادههاي مورخان سدهي دهم ميلادي، طبري و مسعودي، درفش كاويان از پوست پلنگ ساخته شده و ابعاد آن 8 در 12 ذراع، يعني حدود 5 در 5/7 متر بود. خوارزمي منابعي را ذكر كرده كه به موجب آنها، درفش ياد شده، از پوست خرس يا شير بود.
در سدهي چهاردهم ميلادي ابن خلدون گزارش داده است كه اين پرچم، مربعي سحرآميز داشت كه داخل آن با يكصد رشتهي طلايي بافته شده بود، بدين باور كه سپاه حامل پرچمي با چنين مربعي، هرگز در جنگ شكست نميخورد. اين پرچم گاهي نيز درفش جمشيد، درفش فريدون، و درفش كياي خوانده شده است.
برپايهي گزارش شاهنامه، هنگامي كه سپاه فراخوانده و آمادهي نبرد ميشد، درفش كاويان را پنج موبد از محل نگهدارياش بيرون ميآوردند، و آن را در حين لشكركشي، شاه يا فرمانده سپاه حمل ميكرد. از اين پرچم بيشتر با صفات همايون و خجسته ياد شده است.
از درفش كاويان در اوستا يا منابع هخامنشي و پارتي مستقيماً يادي نشده است، اما چند تن از دانشمندان معتقد بودهاند كه اين پرچم در بخش آسيب ديدهي موزاييك اسكندر در پمپي (Pompeii) كه موضوع آن چيرگي اسكندر بر داريوش سوم در جنگ ايسوس است، ترسيم شده است. هر چند گزنفون اشاره كرده است كه پرچم هخامنشيان، عقابي طلايي نقش شده بر سپري بود كه بر بالاي نيزهاي حمل ميشد. آرتور كريستنسن درفش كاويان را به عنوان پرچم سلطنتي ساسانيان پذيرفت و استدلال كرد كه اسطورهي كاوه با توجه به شهرت خاندان كارن» كه تبارش را تا قارن پسر كاوه پيگرفته بود، در دوران ساسانيان تكوين يافته است. استيگ ويكندر با اين ديدگاه موافق بود اما استدلال كرد كه اين درفش را نه كويهاي گاهان اوستا، بل كه هشت كوي يشتهاي اوستا و Mairyo (گروه مردان جنگجوي عصر اوستايي؛ به ايراني ميانه: Merag، در ودا: Marya) ها اختيار كرده بودند. وي همچنين استدلال كرد كه درفش كاويان در دوران پارتي پرچم ملي ايران شده بود.
در جنگ قادسيه كه سپاه ساساني در مقابل هجوم اعراب شكست خورد، اين پرچم به دست ضرار بن خطاب افتاد. وي آن را در برابر سي هزار دينار فروخت در حالي كه بهاي واقعي آن يك ميليون و دويست هزار يا حتا دو ميليون دينار گفته شده است . پس از برداشتن گوهرهاي درفش كاويان، به فرمان خليفه عمر، آن را سوزاندند.
ترجمه : دکتر حشمدار
The name of the flag of the royal legendary sạsạnyạn. In Shahnameh (tink tink frdvsy vyrạsth khạlqy reality, sad 70-66 is the 184 to come later) such is neutralized ḵạvh blacksmith during the uprising against the tyrannical, Ẕḥạḵ Apron Holster to sign up to the challenge The shape of a flag on a spear, chvbyn hung. So all these riots, King to Iran fereydoun, a prince of the royal family of ancient moved and he too was an apron with gold and stones zrbạfh and precious cells, cells, and wine (Red, yellow or blue and purple embellished It stitching awl ḵạvyạn name. Each of the kings of the gvhrhạyy increasing it as stitching awl, at night, like Samson’s shindig.
In ancient sources, Islamic, this narrative by the gvnạgvny, Mfṣlạaⁿ description is given. Based on the dum dum i mvrkhạn century ad, ṭbry and ms‘vdy, derafsh ḵạvyạn of leopard skin and built it in 8 dimensions 12 length, which means about 5 in the 5/7 meters. Khvạrzmy Mnạb‘y has the message (remember the stitching awl from bearskin or milk.
Cloudy in xiv century ad ibn khaldun has reported that this flag, magic square had it inside with a hundred major blonde woven, believe it was thus an army carrying flags with this toe, never defeated in battle, don’t hit. This flag sometimes too derafsh jmshyd, stitching awl and stitching awl who e has been called.
Based On The Briefing Report Shahnameh, when the army ready for battle, I’ll be stitching awl ḵạvyạn five magus of the location to keep her going out, and make it passionate lshḵrḵshy, KING OR GENERAL ARMY SIG. This flag, the more with humayun and blessed..
From stitching awl ḵạvyạn in avesta or resources achaemenian and the party does not straight, but several of the scientists are convinced that this flag in ward hurt dum mvzạyyḵ Alexander in pmpy (Pompeii) that it’s the domination over Darius Alexander III in war is ysvs , it has been sent. Although gznfvn has pointed out that the flag of the achaemenian, Bill Golden role was on time, on top of the spear was a sig. Arthur ḵrystnsn derafsh ḵạvyạn as imperial flag sạsạnyạn agreed he might tink myth ḵạvh with respect to the family of Karen ” Fame that tbạrsh until qạrn ḵạvh p boy, during sạsạnyạn tḵvyn. Steig Vyḵndr agree with this vision, but he was the reason that the stitching awl no ḵvy hae drive avesta, bell that eight ḵvy ysht hae avesta and mairyo (group fighting age men joe vstạyy to Persian, middle: Merag, Vdạ: Marya) taken ha Heirloom. Wei also he might derafsh ḵạvyạn during the party the national flag was Iran.
During an army war qạdsyh sasanian versus desert raiders lost this flag, hand dirar Ben said happened. Wei it sold for thirty thousand while real it cost a million and two hundred thousand or rack for two million has been told. After pick gvhrhạy derafsh ḵạvyạn, by the order of Caliph Umar, ditch it.
Dj. Khaleghi-Motlagh, “Derafsh-e Kavian”: Encyclopaedia Iranica, vol. 7