شن یا سنگدانه درشت، مجموعه ذرات نسبتا بزرگ حاصل از هوازدگی یا خردایش سنگ است که به عنوان مصالح در پروژههای مختلف ساختمانی، راهسازی، زهکشی، تصفیه و غیره مورد استفاده قرار میگیرد. شنها از مهمترین و پرکاربردترین مواد مهندسی به حساب میآیند. به دلیل به کارگیری این مواد در احجام بالا، ویژگیهای آنها به طور مستقیم بر روی عملکرد سازه تاثیر میگذارند. در این مقاله، به معرفی انواع، ویژگیها، کاربردها، نحوه تولید، الزامات نگهداری، استانداردها و آزمایشهای سنگدانه درشت میپردازیم.
سنگدانه، مجموعهای از ذرات ریز و درشت طبیعی و مصنوعی است که به عنوان مصالح، ماده اولیه، پرکننده و فیلتر برای مصارف مختلف عمرانی، صنعتی و معدنی مورد استفاده قرار میگیرد
معیارهای زیادی نظیر شکل ذرات، منشا، ابعاد، وزن مخصوص و کاربری برای تقسیمبندی انواع سنگدانه وجود دارد. با این حال، اکثر استانداردهای بینالمللی، سنگدانهها را بر اساس ابعاد به انواع زیر تقسیمبندی میکنند:
- شن: ذراتی با ابعاد 2 تا 63 میلیمتر
- ماسه: ذراتی با ابعاد 0.063 تا 2 میلیمتر
- لای: ذراتی با ابعاد 0.002 تا 0.063 میلیمتر
- رس: ذراتی کوچکتر از 0.002 میلیمتر
سنگدانه درشت یا اصطلاحا «شن» (Gravel)، یکی از انواع سنگدانههای پرکاربرد در پروژههای مهندسی است. بر اساس استاندارد ISO 14688، سنگدانههایی با ابعاد بین 2 تا 63 میلیمتر به عنوان شن در نظر گرفته میشوند.
شنها معمولا در ساخت بتن، آسفالت، اجرای بستر، زیرسازی، روسازی، پرکردن فضاهای خالی، زهکشی، فیلتراسیون و پوشش بام مورد استفاده قرار میگیرند.

تشخیص سنگدانههای درشت، توسط آزمایشهای دانهبندی (الک کردن) و تعیین توزیع ابعاد ذرات انجام میشود. با وجود یکسان بودن روشهای تعیین دانه بندی شن، بازه تغییرات ابعاد ذرات سنگدانههای درشت در استانداردهای مختلف متفاوت است. ابعاد شنها مطابق با برخی از استانداردها و طبقهبندیهای معتبر عبارت هستند از:
- استاندارد انجمن بزرگراهها و حمل و نقل ایالتی امریکا (AASHTO) و سیستم طبقهبندی اداره کشاورزی ایالات متحده (USDA): ۲ تا 75 میلیمتر
- استاندارد انجمن مواد و آزمون آمریکا (ASTM) و سیستم طبقهبندی متحد (USCS): 4.75 تا 75 میلیمتر
- سازمان بینالمللی استانداردسازی (ISO): ۲ تا 63 میلیمتر
- مقایس ونت ورث: ۲ تا ۶۴ میلیمتر
نام دستهبندی | اندازه قطر دانهها (میلیمتر) |
درشت | 25 تا 60 |
بادامی | 12 تا 25 |
نخودی | 5 تا ۱۲ |
