مستندات قانونی در خصوص حکم موت فرضی و غائب مفقود الاثر چگونه است؟

متن قانون مدنی از ماده 1011 تا ماده 1252
متن قانون امور حسبی از ماده 126 تا ماده 161

غایب مفقود الاثر شخصی است که از غیبت او مدت تقریبا طولانی ای گذشته باشد و به هیچ وجه از او خبری نباشد.
دادستان و اشخاص ذی نفع همانند ورثه و بستانکاران می توانند در خصوص امور راجع به غایب مفقود الاثر به دادگاه مراجعه نمایند.
دادگاه مذکور حسب مورد به ترتیب زیر خواهد بود:

1- دادگاه شهرستان آخرین اقامتگاه غایب مفقودالاثر
2- اگر اقامتگاه غایب مفقود الاثر در ایران نباشد، دادگاه شهرستان آخرین محل سکونت غایب
3- اگر غایب مفقود الاثر در ایران اقامتگاه یا محل سکنی نداشته باشد یا اقامتگاه یا محل سکنای او در ایران مشخص نباشد، دادگاه شهرستان محل اقامت یا محل سکنای ورثه غایب
4- در صورتی که ورثه غایب مفقود الاثر در ایران معلوم نباشند، دادگاه شهرستان محل وقوع مال غایب

در صورتی که غایب مفقود الاثر برای ادارە اموال خود تکلیفی معین نکرده باشد و بر طبق قانون نیز کسی مانند ولی یا قیم نباشد که بتواند امور او را اداره نماید، دادگاه برای ادارە اموال او در صورتی که تشخیص دهد شخص غایب است و درباره ی اموال خود تعیین و تکلیف ننموده است، یک نفر برای اداره اموال او امین معین می نماید.
لازم به ذکر است که تا مرحله ی نصب امین توسط دادگاه، با هدف بلاتصدی نبودن اموال غایب و جلوگیری از حیف و میل شدن آن ها، دادستان یا نماینده قضایی او، اداره اموال غایب را بر عهده می گیرد.
در مورد ایرانیان خارج از کشور نیز، جانشین دادستان در انجام وظایف مذکور، مامور کنسولی خواهد بود.
در خصوص تعیین امین برای غایب مفقود الاثر باید گفت کسی در زمان غیبت در عمل تصدی امور غایب را عهده دار باشد، در موقع تعیین امین برای غایب بر دیگران ترجیح دارد.
همچنین اگر یکی از وراث غایب تضمینات مناسب دهد، دادگاه باید او را به سمت امین اموال غایب تعیین نماید.
لازم به ذکر است که دادگاه اختیار دارد که از امین درخواست ضامن یا تضمینات دیگر نماید.
در خصوص مراحل صدور حکم موت فرضی غائب مفقود الاثر باید گفت حکم موت فرضی در خصوص غایبی صادر می گردد که مرگ واقعی او به اثبات نرسیده باشد اما شرایط و اوضاع و احوال حاکی از عدم زنده بودن و باشد.
در صورت صدور حکم موت فرضی، شخص از نظر قانون متوفی محسوب شده و آثار موت واقعی در خصوص اموال و زندگی او حاکم گردد. حکم موت فرضی غایب در موردی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتا چنین شخصی زنده نمی ماند.
دادگاه در ابتدا شرایط لازم برای صدور حکم موت فرضی را بررسی نموده و سپس با تشخیص زنده نبودن فرد، حکم موت فرضی را صادر می نماید.
لازم به ذکر است که پس از درخواست صدور حکم موت فرضی، دادگاه اقدام به انتشار آگهی برای صدور حکم موت فرضی می کند. این آگهی باید سه دفعه متوالی و هر کدام به فاصله یک ماه در یکی از روزنامه های محلی و یکی از روزنامه های کثیر الانتشار تهران منتشر شود.
در نهایت دادگاه زمانی می تواند حکم موت فرضی شخص غایب مفقودالاثر را صادر کند که یک سال از تاریخ انتشار آخرین آگهی گذشته و حیات غایب معلوم نشده باشد .
پس از صدور حکم موت فرضی، پس از کسر هزینه های ضروری، تمامی دیون و بدهی های غایب پرداخت شده و مابقی اموال بر طبق قانون میان وراث غایب تقسیم می گردد.