چه شد که «پرشیا» را «ایران» نامیدند؟

در فروردین سال ۱۳۱۴ خورشیدی طبق بخشنامه وزارت امور خارجه و تقاضای دولت وقت، نام رسمی ایران به جای پرس، پرشیا و… برای کشور ما انتخاب شد. در مغرب زمین از قرون وسطی، ایران به نام هایی از قبیل پرس (فرانسوی)، پرشیا (انگلیسی)، پرسیس (یونانی) نامیده شده است. نامی که امروز به آن «ایران» گفته می شود، بیش از ۶۰۰ سال پیش «اران» (Eran) تلفظ می شد.

سعید نفیسی در دی ماه ۱۳۱۳ نام ایران را به جای «پرشیا» پیشنهاد کرد. این نامگذاری در آغاز مخالفانی نیز داشت و بر این باور بودند که در «پرشیا» فرهنگ و تمدنی نهفته است که نمی توان آن را حذف کرد و شناخته شده و بین المللی نیز هست؛ اما حامیان نامگذاری ایران، اعتقاد داشتند که واژه ایران بسیار کهن و بر اقتدار سیاسی کشور می افزاید.

«واژه ایران»، بسیار کهن و قبل از آمدن آریایی ها به سرزمینمان اطلاق می شد و نامی تازه و ساخته و پرداخته نیست. پروفسور آرتور اپهام پوپ (۱۹۶۹ – ۱۸۸۱ میلادی) ایران شناس مشهور امریکایی در کتاب «شاهکارهای هنر ایران» که در سال ۱۳۳۸ توسط دکتر پرویز خانلری به زبان فارسی ترجمه شده است، می نویسد: «کلمه ایران به فلات و توابع جغرافیایی آن حتی در هزاره پیش از آمدن آریاییان نیز اطلاق می شود.»

واژه ایران از دو قسمت ترکیب شده است؛ بخش نخست به معنی اصیل، نجیب، آزاده و شریف و بخش دوم به معنی سرزمین یا جا و مکان است.

دکتر بهرام فره وشی (۱۳۰۴ – ۱۳۷۱) ایران شناس و استاد پیشین دانشگاه تهران در خصوص ریشه واژه ایران می نویسد: «ایران در زبان اوستایی به صورت ائیریه Airya و در زبان فارسی باستان اریه Ariya آمده است. در اوستا هم نام قومی ایرانی به معنی شریف و نجیب و اصیل است. این واژه در زبان ایرلندی کهن هم به همین معنی است. قسمت اول کلمه ایرلند Ir – Land به معنی نجیب و شریف و قسمت دوم آن به معنی سرزمین است. ایرلند به معنی سرزمین نجباست.»